Od wyjaśnienia czym jest rak szyjki macicy, przez pierwsze objawy, aż po inne ważne informacje na temat tej choroby — to wszystko znajdziesz w tym artykule. Im lepiej poznasz nowotwór, tym łatwiej będzie Ci podjąć odpowiednie kroki, gdy zauważysz niepokojące symptomy. To podstawa, aby raka szyjki macicy wykryć jak najwcześniej i zwiększyć szanse na całkowite wyleczenie. Czytaj dalej i sięgnij po cenną wiedzę.
Co to jest rak szyjki macicy?
Rak szyjki macicy należy do jednych z najczęstszych nowotworów u kobiet, obok takich jak rak piersi, jajnika, czy też trzonu macicy. Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym kobiecego narządu rodnego. Nazwa pochodzi od strefy przejściowej/granicznej, w której się rozwija — jest to miejsce zmiany typów nabłonków: gruczołowego oraz płaskiego.
Zachorowania na raka szyjki macicy — jakie grupy rozwoju zmian nowotworowych wyróżniamy?
Wyróżniamy następujące grupy rozwoju zmian nowotworowych:
- zmiany dysplastyczne szyjki macicy,
- rak przedinwazyjny,
- rak inwazyjny.
Dysplazja szyjki macicy jako potencjalny prekursor raka
Choć dysplazja szyjki macicy jest uznawana za potencjalny prekursor raka, sama w sobie nie powinna być uznawana za zagrożenie życia, gdyż jeśli jest odpowiednio wcześnie wykryta, można ją całkowicie wyleczyć. Natomiast niestety nieleczona dysplazja szyjki macicy może prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy typu złośliwego.
W jaki sposób dysplazja szyjki macicy może doprowadzić do rozwoju raka złośliwego?
Dysplazja szyjki macicy może doprowadzić do rozwoju raka złośliwego w poniższych sytuacjach:
- komórki dysplastyczne konwertują w rakowe — powstaje rak przedinwazyjny w obrębie nabłonka szyjki macicy;
- komórki nowotworowe po przekroczeniu granicy nabłonka doprowadzają do rozwoju raka inwazyjnego.
Najlepszym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowania na złośliwą formę choroby są regularne badania i zwiększona uwaga względem niepokojących objawów.
Objawy raka szyjki macicy
Podobnie jak w przypadku większości nowotworów, nie jest łatwo rozpoznać raka szyjki macicy na wczesnych etapach ze względu na brak swoistych pierwszych objawów. Wczesne stadia rozwoju i tzw. stany przedrakowe najczęściej nie dają żadnych specyficznych symptomów. Wczesne rozpoznanie nowotworu jest więc możliwe tylko poprzez badania profilaktyczne, takie jak regularne wykonywanie cytologii.
Po czym rozpoznać raka w bardziej zaawansowanych stadiach rozwoju?
Do typowych objawów raka szyjki macicy w bardziej zaawansowanych stadiach należą:
- nadciśnienie,
- krwawienia między miesiączkami,
- krew w stolcu i moczu,
- krwawienia po stosunku,
- bolesne parcie na stolec i mocz,
- bóle w okolicy miednicy i podbrzusza,
- upławy o nieprzyjemnym zapachu i brudnoszarym kolorze (zwykle wodniste lub krwiste),
- obrzęki kończyn dolnych.
Jeśli zauważysz którykolwiek z tych niepokojących objawów — koniecznie udaj się do specjalisty celem wykonania odpowiednich badań i zdiagnozowania przyczyn.
Jak wirus HPV prowadzi do nowotworu szyjki macicy?
Choć wirusy brodawczaka są bardzo rozpowszechnione wśród ludzi, to znajdują się wśród nich dwa typy, które mogą znaczenie w odniesieniu do rozwoju nowotworu szyjki macicy.
Wirusy HPV (typy niskiego ryzyka onkologicznego) – zwykle generują wyłącznie samoistnie przemijające infekcje narządów płciowych. Jednak w przypadku pacjentów z obniżoną odpornością mogą stanowić istotny problem.
Wirusy HPV (typy wysokiego ryzyka onkologicznego) – wśród nich najbardziej agresywne typy HPV 16 i 18 prowadzą do infekcji HPV, a następnie promują w sposób niekontrolowany podziały komórkowe nabłonka szyjki macicy i narządów płciowych. Przy czym typ HPV 16 zdaje się mieć największe zagrożenie dla zakażonej kobiety, zwiększając nawet do 500 razy większe prawdopodobieństwo wystąpienia choroby nowotworowej.
Szczepionka przeciwko HPV jako środek profilaktyczny
Jednym ze sposobów zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy jest szczepienie przeciwko HPV już od 9 roku życia dla chłopców i dziewcząt. W dzisiejszych czasach ma to znaczenie tym większe w kontekście osób decydujących się na wczesne rozpoczęcie życia seksualnego.
Zmniejszenie ryzyka raka szyjka macicy a wirus brodawczaka ludzkiego — najważniejsze informacje na temat szczepienia przeciw HPV
Do zapamiętania:
- Wirusopodobne cząstki otrzymane drogą rekombinacji genetycznej tworzą współczesne szczepionki przeciw HPV.
- Cervarix oraz Gardasil9 – to dwie aktualnie dostępne szczepionki chroniące przed rakiem szyjki macicy i odbytu oraz zmianami przednowotworowymi żeńskich narządów płciowych.
- Szczepionki przeciw HPV są dobrze tolerowane i bezpieczne.
Warto sięgnąć po więcej informacji na temat zakażenia ludzkim wirusem brodawczaka jako przyczyny raka szyjki macicy oraz samego szczepienie na stronę rządową poświęconą tej tematyce: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/.
Wczesna diagnostyka i profilaktyka raka szyjki macicy
Rola badań przesiewowych w wykrywaniu raka szyjki macicy jest nieoceniona. Mimo iż nie jest to tak naprawdę badanie na obecność komórek nowotworowych, to pozwala skutecznie zapobiec zachorowaniu na inwazyjnego raka szyjki macicy nawet w 9 na 10 przypadków. Dzięki temu można uniknąć wysokiego stopnia zaawansowania nowotworu, dzięki możliwie wcześnie podjętym krokom w ramach wczesnej diagnostyki.
Rekomendowane badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy
Należy uwzględnić następujące:
- cytologia lub badanie PAP (Papanicolaou) – pobranie próbek komórek z powierzchni szyjki macicy i zbadanie pod mikroskopem w laboratorium.
- test w kierunku zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego.
Ważne! Nie jest zalecane jednoczesne wykonywanie obu badań, chyba że jeden z nich wypadnie pozytywnie. Wtedy warto dodać drugie badanie, celem potwierdzenia diagnozy.
| Regularne badania profilaktyczne są kluczem do jak najwcześniejszego wykrycia raka szyjki macicy i podjęcia odpowiedniego leczenia nowotworu. |
Leczenie raka szyjki macicy
Leczenie raka szyjki macicy jest kompleksowym połączeniem dwóch konkretnych strategii, to jest radioterapii i chemioterapii, do których czasami dochodzi leczenie chirurgiczne.
Ważne! Wybór metody leczenia jest uzależniony od stadium zaawansowania nowotworu oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki. Inne czynniki, które należy brać pod uwagę to wiek pacjentki, występowanie chorób współistniejących, czy też plany rozrodcze.
Radioterapia jako metoda leczenia raka szyjki macicy
Radioterapia w leczeniu raka szyjki macicy znajduje szerokie zastosowanie. Polega na niszczeniu komórek za pomocą izotopów pierwiastków lub promieni jonizujących. Jest stosowana jako metoda samodzielna (w przypadku pacjentek z rakiem szyjki macicy w stopniach IB2-IVA) lub po leczeniu operacyjnym.
Chemioterapia w walce z rakiem szyjki macicy
Chemioterapię uważa się za jedną z podstawowych metod walki z rakiem kanału szyjki macicy — w szczególny sposób przy nowotworze nawrotowym. Do najbardziej aktywnych leków w czasie chemiopterapii należy cisplatyna, mająca większą aktywność u pacjentek wcześniej nieleczonych tą substancją w porównaniu do karboplatyny.
Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy
W związku z powszechnością zachorowań na raka szyjki macicy zorganizowany został w dniach 16-22 stycznia 2023 Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, mający na celu przede wszystkim zwiększenie promowanie badań cytologicznych.
Tym samym cele i działania prowadzone podczas Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy są ukierunkowane na to, by uświadomić społeczeństwu, że zapobieganie temu nowotworowi jest zdecydowanie lepsze niż jego leczenie. Do nadrzędnych celów organizowanego Tygodnia Profilaktyki należało także zwiększenie świadomości dotyczącej szczepień przeciw wirusowi HPV.
Informacje rozpowszechniane w ramach Europejskiego Tygodnia Profilaktyki Raka Szyjki Macicy uczy, że najważniejszymi czynnikami w dążeniu do eliminacji ryzyka tego nowotworu są:
- wiedza i informacja,
- regularne badania,
- szczepienia.
Ponadto w ramach działań powstała dedykowana strona z cennymi materiałami do pobrania, które wyposażają kobiety w cenną wiedzę dotyczącą tego nowotworu. Można wśród nich znaleźć między innymi argumenty wyjaśniające rolę profilaktyki tego, dlaczego zaleca się wykonywać cytologię, nawet po szczepieniu.
Bibliografia
- Cervical cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up, ESMO 2017, 2020.
- Neerja Bhatla i inni, Revised FIGO staging for carcinoma of the cervix uteri, „International Journal of Gynaecology and Obstetrics”, 145 (1), 2019.
- B. Spławski, Co to jest rak szyjki macicy?, „Onkologia po dyplomie 2018”.
- P. Blecharz, Rak szyjki macicy: przyczyny, objawy, leczenie i szczepienie, „Medycyna praktyczna dla pacjentów 2021”.
- Piątek S. i inni, Rak szyjki macicy – ocena zaawansowania choroby według kryteriów FIGO 2018, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019, t. 4.
Naszą misją jest zwiększanie świadomości na temat chorób onkologicznych, ich objawów, diagnostyki i profilaktyki.
