Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet zarówno w Polsce, jak i na świecie. Warto wiedzieć, że nie każdy guz jest nowotworem, jednak każdy z nich wymaga podjęcia odpowiednich działań. Profilaktyka to podstawowe narzędzie w walce z tą chorobą.
Jakie są statystyki zachorowań? Jakie są ryzyka i pierwsze objawy? Jak przebiega leczenia? Czy rokowania są pozytywne? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu!
Czym jest rak piersi?
Rak piersi u kobiet stanowi nowotwór złośliwy, który powstaje z komórek gruczołu piersiowego. Początkowo rozwija się miejscowo w obszarze tkanki piersi, a następnie może dojść do przerzutów — nie tylko do pobliskich węzłów chłonnych, ale też innych narządów wewnętrznych, jak płuca czy mózg.
Rak piersi – statystyki
Statystyki w Polsce wskazują, że nowotwór piersi występuje najczęściej u kobiet w wieku 50-69 lat, a każdego roku w naszym kraju odnotowuje się kilkanaście tysięcy nowych przypadków. Szacunki również wskazuję, że o tego typie zmianach nowotworowych można mówić w kontekście 25% wszystkich nowotworów złośliwych, jakie spotyka się u kobiet.
Wiek a ryzyko zachorowania
Choć w przeszłości z zachorowaniem na raka piersi mierzyły się głównie kobiety bliżej 60 roku życia, w ostatnich latach można zauważyć niepokojący wzrost występowania raka piersi nawet u dużo młodszych kobiet. W ostatnich latach mówi się coraz więcej o zachorowania na ten nowotworów w przypadku młodych kobiet w wieku od 20 do 49 lat.
Znaczenie badań przesiewowych
Badania przesiewowe stanowią jedyną skuteczną metodę wczesnego wykrywania raka piersi. Biorąc pod uwagę to, że rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet — regularnie wykonywana mammografia ma ogromne znaczenie.
Ważne informacje:
- na mammografię należy decydować się przynajmniej co 2 lata;
- w Polsce mammografia wykonywana jest bezpłatnie dla kobiet w wieku od 45 do 74 lat.
Objawy raka piersi
Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, również, jeśli chodzi o przypadki raka piersi — to objawy są w ścisłej korelacji ze stopniem zaawansowania choroby, stąd tak wielka rola badań przesiewowych — mammografia potrafi wykryć chorobę jeszcze w stadium przedobjawowym za pomocą badania obrazowego.
Jak rozpoznać wczesne symptomy?
Jeśli chodzi o wczesne objawy, często są one wykrywane bardzo przypadkowo. W przebiegu rozwoju raka piersi zwykle pojawia się twardy guzek, który jest wyczuwalny dotykiem, a jego umiejscowienie jest ściśle związane z rozmieszczeniem tkanki gruczołowej w gruczole sutkowym.
Inne objawy, na które należy zwracać uwagę:
- asymetria sutków,
- zmiany w obrębie skóry piersi np. owrzodzenia, świąd, pieczenie.
- wciągnięcie brodawki,
- obecność guzków,
- niewyjaśniony ból w obrębie dwóch lub jednej piersi.
Dodatkowo zapalny rak może objawiać się szybko narastającym obrzękiem skóry, jej bolesnością, zaczerwienieniem i nadmiernym uciepleniem.
Rola objawów w diagnozie
Diagnostyka raka piersi jest dużo łatwiejsza i daje o wiele więcej możliwości leczenia, gdy sięga się po badania regularnie. Im szybciej rozpoznany rak, tym większa szansa na wyleczenie. Dlatego tak ważna jest mammografia, ale też samobadanie piersi, czy też badanie piersi u lekarza.
Metody diagnostyczne
Dobrą informacją jest to, że pacjentka, u której istnieje podejrzenie raka piersi oraz każda inna kobieta, która chce skorzystać z profilaktycznych badań przesiewowych, ma szeroką paletę opcji diagnostycznych do wyboru. W sposób szczególny należy podkreślić tutaj następujące możliwości:
- badanie wydzieliny z brodawki sutkowej,
- mammografia lub USG piersi,
- mammografia metodą rezonansu magnetycznego,
- biopsja piersi — od biopsji gruboigłowej do chirurgicznej.
- samobadanie piersi,
- badanie piersi przez lekarza.
Ocena pobranych tkanek podczas biopsji z użyciem mikroskopu jest podstawą rozpoznania, gdyż dopiero na tej podstawie można faktycznie potwierdzić występowanie komórek nowotworowych i przejść do doboru odpowiedniej metody leczenia.
Mammografia jako kluczowa metoda
Mammografia stanowi podstawowe badanie diagnostyczne, pozwalając uniknąć rozwoju zaawansowanego raka piersi, jeśli jest stosowana jak regularne badanie diagnostyczne.
Ważne! Piersi w ciągu całego życia się zmieniają pod względem budowy. U młodszych kobiet zwykle posiadają większą ilość tkanki gruczołowej i z tego powodu mammografia w tym przypadku niekoniecznie jest skuteczna. Są jednak inne narzędzia diagnostyczne pozwalające na wykrycie nowotworu.
USG piersi: dodatkowe narzędzie diagnostyczne
USG piersi jest zwykle traktowane jako swoiste uzupełnienie mammografii. Nie jest badaniem przesiewowym, natomiast pełni ważną funkcję jako metoda diagnostyczna, zwłaszcza gdy mowa o wykryciu raka prawej lub lewej piersi w przypadku kobiet w młodszym wieku.
Badanie USG piersi z oceną dołów pachowych lub też po prostu badanie ultrasonograficzne pozwala na:
- różnicowanie zmian torbielowatych oraz litych,
- określenie charakteru zmian litych piersi w badaniu.
Leczenie raka piersi
Dynamiczny wzrost wiedzy sprawił, że dzisiejsze możliwości leczenia raka piersi są o wiele szersze niż jeszcze kilka lat temu. Im lepiej rozwinięta onkologia i dziedziny pokrewne, tym większa szansa na skuteczne leczenie kobiet z rakiem. Sprawdźmy kilka wybranych możliwości.
Rodzaje terapii: chirurgia, radioterapia, chemioterapia
W zależności od stadium zaawansowania choroby i stopnia złośliwości metody leczenia raka piersi mogą obejmować następujące rodzaje terapii:
- chemioterapia oraz leczenie systemowe jak hormonoterapia i terapia celowana molekularnie;
- chirurgia – stanowi nieodzowną metodę leczenia raka piersi, zwłaszcza w jego wczesnym stadium;
- radioterapia – wykorzystanie promieniowania jonizującego.
Leczenie celowane i hormonoterapia
W kontekście leczenia raka piersi warto również zwrócić uwagę na leczenie celowane molekularnie, które jest terapią personalizowaną i dzięki swym zaawansowanym możliwościom przynosi spory postęp w leczeniu nowotworów złośliwych.
Również hormonoterapia należy do nowoczesnych metod leczenia raka piersi i często stanowi uzupełnienie zabiegu operacyjnego.
Rokowania przy raku piersi
Rokowania są w bezpośrednim powiązaniu z tym, o jak bardzo rozwiniętym nowotworze mowa. Rak piersi w stadium pierwszym (najwcześniejszym) to 5-letnia przeżywalność na poziomie 98-100%, a po tym czasie kobiety uznaje się całkowicie wyleczone.
Wpływ wczesnego wykrycia na przeżywalność
Z powodu raka piersi cierpią kobiety na całym świecie. Im wcześniej wykryty nowotwór, tym większa szansa na wyleczenie:
- II stadium – wysoki odsetek przeżywalności 5 lat: 90%.
- III stadium, gdy obecne są przerzuty na pachowe węzły chłonne – odsetek przeżywalności 5 lat: 66-98%.
- IV stadium, gdy obecne są przerzuty rozległe – odsetek przeżywalności 5 lat dla raka piersi wynosi: 22-25%.
Im wcześniej wykryty rak piersi, tym lepsze rokowania!
Czynniki determinujące prognozy
Najważniejszymi czynnikami determinującymi prognozy są te związane z momentem wykrycia choroby oraz odpowiedź organizmu na dobrane metody leczenia.
Czynniki ryzyka raka piersi
Jeśli chodzi o ryzyko wystąpienia raka piersi, to konkretne przyczyny są niezmiennie nieznane. Mimo tego znamy już dzisiaj wiele zidentyfikowanych czynników, które można uznać za te przyczyniające się do rozwoju nowotworu piersi. Są to na przykład:
- płeć – to choroba występująca głównie u kobiet;
- wiek – ryzyko wzrasta wraz z wiekiem;
- czynniki reproduktywne – wczesny wiek pierwszej miesiączki i późny wiek ostatniej miesiączki;
- czynniki hormonalne – stosowanie hormonalnej terapii zastępczej oraz antykoncepcji doustnej;
- inne nowotwory w przeszłości – w tym również zmiany łagodne.
Genetyka i styl życia
W czynnikach ryzyka odnoszących się do występowania raka piersi wielką rolę odgrywają genetyka i styl życia. Około 5-10% nowotworów piersi wyróżnia się charakterem dziedzicznym, a mutacje genów stoją u podstaw rozwoju nowotworu w pozostałych procentach przypadków.
Jeśli chodzi o styl życia — warto tutaj zwrócić uwagę przede wszystkim na to, że wskazuje się, iż nadwaga i nadmierne spożywane tłuszczy zwiększa ryzyko zachorowania.
Bibliografia
- Jacek Jassem, Maciej Krzakowski, Rak piersi. wyd. 2013 r.
- Prof. dr hab. n. med. Jan Kornafel, Rak piersi. wyd. 2011 r.
- Haor B., Ciechanowska K., Krajewska K., Przystaś B., Sander-Grabowska M. Kształtowanie się zachorowalności oraz umieralności spowodowanych chorobami nowotworowymi w Polsce i na świecie. Zbliżenia Cywilizacyjne 2018;XIV(2): 41.
- Calderon-Margalit R., Paltiel O.: Profilaktyka raka piersi u kobiet, które prowadzą do mutacji BRCA1 lub BRCA2: krytyczny przegląd literatury. Int J Cancer 2004.
- Dziukowa, J.,Wesołowska E.: Mammografia w diagnostyce raka sutka. Wyd.II.Warszawa: Medi Page,2006.
- Ferlay J., Soerjomataram I., Dikshit R, S Eser, Mathers C, Rebelo M I WSP. Częstość występowania raka i umieralności na całym świecie: Źródła, metody i główne wzorce w GLOBOCAN 2012. Int J Cancer 2015.
- Grobstein. R.H.: Wszystko o raku piersi.W.A.B., Warszawa 2007.
- Kalinowski P, Bojakowska U. Epidemiologia i analiza czynników ryzyka raka piersi W: Krajewska – Kułak E, Łukaszuk CR, Lewko J, (red.). W drodze do brzegu życia: praca zbiorowa. T. 11, Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku; 2013.
Naszą misją jest zwiększanie świadomości na temat chorób onkologicznych, ich objawów, diagnostyki i profilaktyki.
