Im wcześniej zdiagnozowany nowotwór i im szybciej rozpocznie się leczenie raka – tym lepsze rokowania. Nie jest inaczej, jeśli chodzi o raka jelita grubego. Tutaj podobnie jak w innych przypadkach, stopień zaawansowania tej choroby stanowi uwarunkowanie całego procesu leczenia.
Nie pozostawiaj miejsca na domysły i wszelkie wątpliwości konsultuj z lekarzem, a jeśli szukasz dodatkowej wiedzy pomocnej w walce z nowotworem – tutaj ją znajdziesz.
Nowotwór jelita grubego – epidemiologia
W ujęciu globalnym rak jelita grubego i odbytu znajduje się na drugim miejscu wśród najczęściej występujących nowotworów u kobiet i jest na trzecim miejscu, jeśli chodzi o mężczyzn. Równocześnie, zachorowanie na raka jelita grubego należy do jednych z najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych (8 procent) – powodując ich rocznie około 600 000, przy czym umieralność na raka jelita grubego u kobiet jest niższa niż u mężczyzn.
W Polsce występowanie raka jelita grubego dotyczy osób w liczbie przekraczającej rocznie nawet 18 000. Przy czym warto zauważyć, że cztery ostatnie dekady przyniosły aż czterokrotnie wyższą ilość nowych zachorowań na tę chorobę. Jeśli chodzi o umieralność w przypadku raka jelita grubego w Polsce – zarówno u mężczyzn, jak i kobiet wygląda to dość podobnie.
Umieralność na nowotwory złośliwe jelita grubego
W Polsce umieralność na nowotwory złośliwe jelita grubego szacuje się na następującym poziomie:
- kobiety – 12% zgonów nowotworowych,
- mężczyźni – 11,9% zgonów nowotworowych.
Ważne! Ryzyko zgonu chorych na raka jelita grubego zwiększa się wraz z wiekiem – począwszy od 60 roku życia z tendencją wzrostową z każdym kolejnym rokiem, osiągając najwyższe wartości po ósmej dekadzie życia.
Czynniki ryzyka zachorowania na raka jelita grubego
Do czynników ryzyka zachorowania na raka jelita grubego należy zdecydowanie wiek, gdyż większość zachorowań na nowotwory złośliwe występuje po 50 roku życia. Stąd kluczowa jest kwestia profilaktyki raka jelita grubego po osiągnięciu tego progu wieku. Jednak warto podkreślić, że rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących na świecie nowotworów, również z powodu innych czynników ryzyka zachorowania, takich jak:
- nieprawidłowa dieta,
- obecność polipów w jelicie grubym (typ gruczolaka),
- siedzący tryb życia,
- uwarunkowania genetyczne,
- nadmierna masa ciała,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- choroby zapalne jelit.
Jeśli zauważyłeś niepokojące objawy i do tego masz wiedzę o obecności w Twoim życiu czynników ryzyka z powyższej listy – nie zwlekaj z zapisaniem się na badania diagnostyczne w tym kierunku.
Objawy raka jelita grubego, raka okrężnicy i raka odbytnicy
Jeśli chodzi o wczesne wykrycie raka w obrębie jelita grubego, wyzwanie stanowi fakt, że wielu pacjentów po prostu nie zauważa przez długi czas żadnych objawów choroby, aż do wysokiego zaawansowania nowotworu. Warto jednak odkreślić, że obecność krwi na lub w stolcu stanowi jeden z najczęściej występujących symptomów, podobnie jak męczenie się i osłabianie organizmu związane z niedokrwistością będącą wynikiem niedoboru żelaza.
Ważne! W rozpoznaniu choroby bardzo pomocne może okazać się badanie krwi utajonej w kale, gdyż okazuje się, że nawet u około 76% chorych krwawienie ma właśnie utajony charakter w czasie rozwijającego się procesu nowotworowego.
Rozpoznanie raka jelita grubego – umiejscowienie guza pierwotnego a rodzaj objawów
Warto wiedzieć, że nowotwór daje objawy charakterystyczne dla jego lokalizacji w organizmie. Jak rozpoznać rodzaj raka?
- Rak odbytnicy – ból brzucha i/lub krocza, krwawienie z odbytu – domieszka jasnoczerwonej krwi widoczna na stolcu, kolka jelitowa wymuszająca potrzebę wypróżnienia, uczucie niepełnego wypróżnienia.
- Rak lewej połowy okrężnicy – niedrożność związana z narastającymi wzdęciami, zaparciami, czy wymiotami, świeża domieszka jasnoczerwonej krwi widoczna na stolcu, parcie na stolec w innym rytmie niż dotychczasowy, wzdęcia, bóle – często o charakterze kolki jelitowej.
- Rak prawej połowy okrężnicy – obecność krwi w stolcu (często ciemnym lub brunatnym), tępy ból w okolicach prawej strony podbrzusza, wyczuwalny guz po prawej stronie śródbrzusza.
Do innych, niespecyficznych symptomów należą: gorączka, brak łaknienia, czy chudnięcie, a w zaawansowanym stadium u niektórych pacjentów dochodzi do tego nacieczenie innych narządów lub obecność przerzutów odległych – z płucami i wątrobą przede wszystkim wartym wyróżnienia.
Diagnostyka raka jelita grubego – jakie badania wykonać?
Dzięki postępowi nowoczesnej medycyny jest wiele badań, które można wykonać w ramach diagnostyki raka jelita grubego. Jednak podstawę diagnostyki stanowi pobranie i przebadanie zmian pobranych z guzów, polipów, czy zmienionych błon śluzowych.
Rak jelita grubego – badania histopatologiczne
Jakiej wiedzy dostarczają badania histopatologiczne?
- Pozwalają na postawienie diagnozy w kierunku jelita grubego we wczesnym lub bardziej zaawansowanym stadium.
- Dostarczają szczegółowych informacji o typie nowotworu.
- Determinują wybór odpowiedniej metody terapeutycznej.
Warto jeszcze zwrócić uwagę na kilka rodzajów badań, które pomagają potwierdzić ewentualną obecność raka jelita grubego. Należy do nich przede wszystkim kolonoskopia pozwalająca zbadać również końcowy odcinek jelita grubego.
Innym typem badania w kierunku raka jelita grubego jest rektoskopia tzn. badanie endoskopowe, dzięki któremu można ocenić budowę błony śluzowej kanału odbytu, odbytnicy. To szybkie i dokładne badanie bardzo pomocne w większości przypadków raka jelita grubego.
Wlew kontrastowy jelita grubego również warto zastosować bez względu na stadium zaawansowania nowotworu. We wczesnym stadium natomiast zalecane jest wspomniane już badanie na krew utajoną, natomiast badanie stężenia markera CEA we krwi stosuje się do weryfikacji, czy nie doszło do nawrotu choroby.
Ważne! Wszystkie badania w kierunku jelita grubego powinny być jasne i zrozumiałe dla pacjenta, co zwiększy komfort w czasie ich przeprowadzania.
Rak jelita grubego – leczenie
Chirurgia stanowi podstawę leczenia raka jelita grubego w większości przypadków. W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz optymalizacji terapii specjaliści mogą zarekomendować skojarzenie tej metody z chemioterapią lub radiochemioterapią i radioterapią – w przypadku raka odbytnicy.
Jednak bazą zwiększenia szansy na wyzdrowienie i pozbycie się nowotworu jelita grubego jest operacja. Najskuteczniejszą metodą terapeutyczną leczenia podejmowanego z powodu raka jelita grubego zwykle jest wycięcie guza wraz z fragmentem jelita (tutaj margines zdrowych tkanek oraz regionalne węzła chłonne).
Leczenie raka jelita grubego – co poza chirurgią?
Poza chirurgią dostępne są inne metody leczenia raka jelita grubego, a wśród nich możemy wymienić następujące:
- chemioterapia indukcyjna,
- chemioterapia uzupełniająca,
- chemioterapia paliatywna,
- leki biologiczne,
- inne rekomendacje specjalistów.
Metoda leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby – w głównej mierze, ale nie tylko. Brane są również pod uwagę np. wiek pacjenta, inne dolegliwości, czy oczywiście rodzaj zdiagnozowanego nowotworu.
Rak jelita grubego – rokowania
Zdecydowana większość przypadków zachorowań na ten, jak i inne choroby nowotworowe jest zależna, pod względem rokowań, od stadium zaawansowania raka. Im niższe stadium, tym lepsze rokowania. Dlatego w powodzeniu leczenia tak ważną rolę odgrywają badania przesiewowe i możliwie najwcześniej postawiona diagnoza.
Natomiast, jeśli zmiany są już na zaawansowanym poziomie również można poprawić rokowania – łącząc kilka metod leczenia. Im szybciej wprowadzi się leczenie uzupełniające, tym większe szanse na wydłużenie życia pacjenta.
W odniesieniu do raka jelita grubego odsetek 5-letnich przeżyć wynosi:
- 67% – w przypadku raka odbytnicy. Co należy interpretować tak, że na każde 100 osób ze zdiagnozowanym rakiem odbytnicy można oczekiwać, że 67 osób przeżyje pięć lat od momentu postawienia diagnozy.
- 64,4% – w przypadku raka okrężnicy. Co należy interpretować tak, że na każde 100 osób ze zdiagnozowanym rakiem okrężnicy można oczekiwać, że 64 osób przeżyje pięć lat od momentu postawienia diagnozy.
Celem poprawienia rokowań zawsze konieczna jest pełna kompleksowość leczenia oraz koordynacja wszystkich działań, zarówno diagnostycznych, jak i terapeutycznych.
Bibliografia
- Zyśk R., Wysocki P., Wyrwicz L.,Rak jelita grubego – społeczne znaczenie zmian w zakresie epidemiologii i możliwości leczenia w Polsce. Onkol. Prak. Klin. 2014, 10, 4, 212-223
- Potemski P., Bujko K., Rutkowski A., Krzakowski M., Clinical practice guidelines for diagnosis and treatment of colon (C18) and rectosigmoid junction (C19) cancer.Oncol Clin Pract 2020, 16, doi: 10.5603/OCP.2020.0030
- Janiak A., Połowinczak-Przybyłek J., Czyżykowski R., Potemski P.Clinical significance of primary tumour location in colorectal cancer — a review. Oncol Clin Pract. 2021, 17, doi: 10.5603/OCP.2020.0043.
Naszą misją jest zwiększanie świadomości na temat chorób onkologicznych, ich objawów, diagnostyki i profilaktyki.
